به نقل از «مهر»

آیا اردوغان در حال عقب نشینی از بازگشایی کریدور زنگزور است؟

تاریخ انتشار: ۵ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۸۰۷۴۷

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- آذر مهدوان: رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه چندی پیش در مصاحبه ای درباره کریدور زنگزور گفت که به تلاش برای افتتاح این کریدور ادامه خواهد داد، او حتی اعلام کرد که سیگنال‌های مثبتی نیز از ایران وجود دارد و اگر ارمنستان از باز شدن کریدور زنگزور جلوگیری کند، امکان عبور این کریدور از ایران وجود دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر چه مخالفت جدی ایران و ارمنستان در مورد تغییرات ژئوپلتیکی موجب چرخش در نوع ادبیات سیاسی اردوغان شده اما این سخنان اردوغان به معنای عقب نشینی او از مواضعش در مورد کریدور زنگزور نیست و در حقیقت سخنان اردوغان را می‌توانیم از سه زاویه مورد توجه قرار دهیم.

اولین مساله در سخنان رییس جمهور ترکیه این است که موضع اردوغان نقض قوانین و اسلوب دیپلماسی است؛ ترکیه حق تصمیم گیری در مورد زنگزور را ندارد. چرا که موضوعی مربوط به جغرافیای ترکیه نیست، این تصمیم گیری و موضع گیری ها مربوط به جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ایران است.

مساله دوم این است که نه تنها ترکیه بلکه سخنان اخیر مقامات جمهوری آذربایجان نیز نشان می‌دهد دولت باکو «به شکل موقت» از خیر این کریدور گذشته است. طوری که «حکمت حاجی اف» دستیار رییس جمهور آذربایجان اعلام کرده دولت باکو در راستای عملی شدن کریدور زنگزور هیچ نوع گزینه نظامی ندارد. البته جمهوری آذربایجان به خوبی می‌داند استفاده از گزینه نظامی در خصوص محقق شدن کریدور زنگزور می‌تواند وجهه دولت این کشور را در جامعه بین المللی خدشه دار کند.

مساله سوم هم این است که موضع گیری های اخیر دولت باکو برگرفته از رویکرد دولت آنکاراست و به نظر می‌رسد تصمیم گیرنده اصلی درباره کریدور زنگزور (به طور غیر مستقیم) حزب عدالت و توسعه است؛ همان‌طور که گفته شد سخنان اردوغان به معنای عقب نشینی او از کریدور زنگزور نیست ولی نگاه مثبت ایران نسبت به عبور کریدور از مرزهای ایران یعنی رودخانه ارس که به عنوان کریدور ارس شناخته شده است و استقبال اردوغان از این کریدور نشان می‌دهد دولت ترکیه مشکلی با این کریدور ندارد. ترکیه خواهان فعالیت کریدور از راه ایران و همچنین از مسیر ارمنستان است زیرا در صورت موافقت ارمنستان با کریدور زنگزور، طبق توافق ۲۰۲۰ احتمال حضور نیروهای صلح بان روسیه در این منطقه وجود دارد؛ در نتیجه ترکیه این موضوع را در نظر دارد اگر در کریدوری که از مسیر ارمنستان عبور می کند اختلافی با روسیه داشت به مسیر ایران متمایل شود و برعکس در صورت اختلاف با ایران به سمت خاک ارمنستان متمایل شود. به همین دلیل این نوع واکنش ترکیه را نمی‌توانیم به عنوان عقب نشینی وی از کریدور زنگزور تحلیل کنیم. زیرا ترکیه و جمهوری آذربایجان به تلاش خود برای اقناع «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان ادامه خواهند داد. ترکیه و جمهوری آذربایجان فعالیت هر دو کریدور را به نفع خود می‌دانند، در نتیجه شاهد تقلای آنکارا برای عملیاتی شدن دو کریدور از مسیر ایران و ارمنستان خواهیم بود.

اما سوال این است چرا اولویت اصلی ترکیه کریدور زنگزور است؟ کریدور زنگزور مکمل مسیر قارص- باکو است که دروازه ای به سوی آسیای میانه و حتی چین محسوب می‌شود. از منظر اقتصادی، کریدور زنگزور می‌تواند نقش راهبردی در احیای تجارت و حمل و نقل در منطقه داشته باشد. هرچند کریدور ارس نیز می‌تواند همان نقش را داشته باشد اما مساله این است که کریدور زنگزور تحت کنترل نیروهای روس خواهد بود و حضور این نیروها دائمی نخواهد بود، قطعاً بعد از روسیه کنترل این کریدور به‌دست باکو خواهد افتاد. ترکیه کریدور تحت حاکمیت جمهوری آذربایجان را به کریدور تحت حاکمیت ایران ترجیح خواهد داد.

ملی گرایی یا اقتصاد گرایی؟

موضوع زنگزور بعد از جنگ ۴۴ روزه (جنگ قره باغ ۲۰۲۰) آن هم از سوی دولت «باغچلی» رهبر حزب ملی گرای ترکیه مطرح شد. این موضوع در افکار عمومی ترکیه به شدت مورد توجه و بحث قرار گرفت، بعدها بحث زنگزور در سطح رییس جمهور ترکیه مطرح شد. مساله اصلی این است که مقامات ترکیه، زنگزور را به عنوان ابزاری برای اتصال به کشورهای ترک زبان مطرح می‌کنند. اما این نوع گفتار از سوی مقامات ترکیه را نمی توانیم صرفاً به عنوان نگاه ملی گرایی حزب عدالت و توسعه بررسی کنیم.

بسیاری از تحلیلگران سیاست‌های اخیر اردوغان را در قالب نگاه ملی گرایی او تفسیر می کنند در حالی که اگر سیاست های اردوغان را به دقت بررسی کنیم در می‌یابیم که دیدگاه سیاسی اردوغان فراتر از ملی گرایی و ترک گرایی بر محور منفعت گرایی و اقتصاد گرایی استوار است.

برای حزب عدالت و توسعه فرقی ندارد کشور مقابلش کشور ترک زبان باشد یا ارمنی؛ فقط کافی است بداند کشور مقابل می‌تواند منبعی سودآور باشد، آنگاه به راحتی می‌تواند واژه هایی همچون «کشور برادر مسلمان» و یا «کشور همزبان» را به فراموشی بسپارد. حتی تصور اینکه اردوغان همیشه به خاطر جمهوری آذربایجان رابطه‌ای پر تنش با ارمنستان داشته، درست نیست. اینکه او صرفاً به خاطر همگرایی با کشورهای ترک زبان بر کریدور زنگزور اصرار دارد نیز گزینه اشتباهی است.

برای درک بهتر این مساله بهتر است نگاهی به یکی از فرازهای تحولات سیاست خارجی ترکیه در گذشته داشته باشیم، برای نمونه ۱۰ اکتبر سال ۲۰۰۹ با میانجی‌گری کشور سوئد میان ترکیه و ارمنستان دو پروتکل «برقراری روابط دیپلماتیک» و «گسترش روابط دوجانبه» امضا شد. این توافق یکی از مهم‌ترین اقدامات دو کشور در راستای عادی‌سازی روابط بود.

نکته جالب‌توجه این است که ترکیه همیشه واکنش تندی نسبت به سیاست ارمنستان داشته و همیشه از جمهوری آذربایجان در مقابل ارمنستان دفاع می‌کرد، اما به‌یکباره از این موضع خود دست کشید و چنین پروتکلی را امضا کرد. در آن زمان اتخاذ چنین تصمیمی موجب دلخوری مقامات جمهوری آذربایجان شد.

به‌طوری‌که برخی مقامات جمهوری آذربایجان از این موضوع ابراز نگرانی کرده و گفتند تا زمانی که ارمنستان از خاک جمهوری آذربایجان خارج نشده، اقدام ترکیه برای گسترش روابط خود با ارمنستان نقض منافع باکو است. اما در آن برهه «احمد داوود اوغلو» وزیر امور خارجه وقت ترکیه در پاسخ به رویترز عنوان کرد که ترکیه علاقه‌مند به ایجاد روابط با ارمنستان و قفقاز جنوبی است. هر چند امضای این پروتکل‌ها نتیجه بخش نشد، اما نکته قابل تامل این است که که ترکیه همیشه معتقد به شعار «دو دولت یک ملت» نبوده است.

درباره این مدل از سیاست‌ورزی ترکیه می‌توان مثال‌های دیگری نیز مطرح کرد؛ در دوره‌ای از تاریخ شاهد ارجح دانستن کشورهای عرب زبان نسبت به ترک زبانان از سوی آنکارا بوده‌ایم‌.

در مورد حمایت همه جانبه ترکیه از جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره باغ نیز می‌توان گفت رزمایش‌های مشترک دو کشور در دوره پسا جنگ در ایدئولوژی منفعت طلبی آنکارا خلاصه می‌شود.

زبان، نژاد و یا دین برای ترکیه بعد از موضوع تجاری و اقتصادی اولویت دارد، آورده اقتصادی جمهوری آذربایجان فراتر از ارمنستان است برای همین ترکیه ترجیح می‌دهد از در دوستی و حمایت جمهوری آذربایجان وارد شود. مثلاً در ترکیه ۲۶۰۰ شرکت جمهوری آذربایجان وجود دارد. آنها در بخش های ساخت و ساز، گردشگری، املاک، انرژی و حمل و نقل حضور چشمگیری دارند. ارمنستان همانند جمهوری آذربایجان ظرفیت چنین سرمایه گذاری و سودآوری را برای ترکیه ندارد. همکاری نظامی به خصوص فروش تجهیزات نظامی به جمهوری آذربایجان و یا همکاری انرژی از جمله دلایل توجه ویژه ترکیه به جمهوری آذربایجان است.

در نتیجه حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان و اصرار این کشور برای بازگشایی کریدور زنگزور صرفاً بر گرفته از توجه این کشور به مسائلی چون نژاد، زبان و یا دین مشترک نیست بلکه دلیل اصلی منافع اقتصادی این کشور است و سخنان اردوغان در خصوص بازگشایی کریدور از مسیر ایران «کاملا جدی» است و از آن استقبال می کند.

کد خبر 5902333

منبع: مهر

کلیدواژه: ترکیه رجب طیب اردوغان زنگزور طوفان الاقصی رژیم صهیونیستی ارتش رژیم صهیونیستی ایالات متحده امریکا فلسطین اسرائیل اوکراین روسیه جنگ غزه مقاومت فلسطین حماس تل آویو حزب الله لبنان لبنان جمهوری آذربایجان سخنان اردوغان کریدور زنگزور رییس جمهور ملی گرایی عقب نشینی ترک زبان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۸۰۷۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرا بایدن حاضر نشد با اردوغان دیدار کند؟

کارشناسان سیاسی ترکیه معتقدند که در دیدار رئیس جمهور آمریکا با همتای ترک او، نشانه‌ای از یک تنش جدید در روابط واشنگتن – آنکارا است. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، لغو سفر اردوغان به آمریکا، اتفاق مهمی است که توجه اغلب رسانه‌های آنکارا و استانبول را به سوی خود جلب کرده است. آن هم در حالی که لغو سفر، به اراده میزبان بود و ترکیه تا لحظات آخر امیدوار بود که این خبر صحت نداشته باشد!

مقامات ترکیه در هفته‌های اخیر، به این جمع بندی رسیده بودند که قرار است اتفاقات خوبی در مسیر روابط آنکارا – واشنگتن روی دهد. تیم اردوغان امیدوار بود، دعوت جو بایدن از رئیس جمهور ترکیه برای سفر به واشنگتن، بتواند فصل نوینی را در همکاری‌های دوجانبه رقم بزند و تنش‌های پیشین را بزداید. اما این اتفاق نیفتاد و جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید دریک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که برنامه‌ای برای دیدار بایدن و اردوغان وجود ندارد!

به دنبال انتشار سخنان کربی، رسانه‌ها طرفدار حزب عدالت و توسعه در گام نخست، این خبر را تکذیب و تمسخر کردند. اما نهایتاً وزارت امور خارجه ترکیه نیز با انتشار یک بیانیه اما با ادبیاتی متفاوت، آن را تایید کرد.

دستگاه دیپلماسی ترکیه ترجیح داد بجای عبارت «لغو دیدار» از «تغییر برنامه دیدار» خبر دهد. کارشناسان سیاسی ترکیه معتقدند که در دیدار رئیس جمهور آمریکا با همتای ترک او، نشانه‌ای از یک تنش جدید در روابط واشنگتن – آنکارا است. 

آیا پای حمایت از حماس در میان است؟
عبدالقادر سلوی از تحلیلگران روزنامه حریت و از روزنامه نگارانی که در اغلب سفرهای خارجی اردوغان را همراهی می‌کند، در همان ساعات نخست نوشت: «گمانه زنی‌ها در مورد سفر رئیس جمهور اردوغان به آمریکا ادامه دارد. اغلب احساس می‌کنم لازم است از منابع خبری خود درباره جزئیات این موضوع سوال کنم. من می‌دانم که پس از دیدار اسماعیل هنیه با اردوغان، گروهی از لابی گران اسراییلی در آمریکا تلاش کردند از سفر اردوغان به واشنگتن جلوگیری کنند. آمریکا و ترکیه نباید طعمه چنین لابی‌هایی شوند. این دیدار باید اتفاق بیفتد. زیرا ما موضوعات بسیار مهمی برای گفتگو با ایالات متحده داریم. مانند فروش جنگنده F-16، بررسی موضوع اف 35، عملیات بزرگی که در عراق انجام خواهیم داد، حضور پ.ک.ک در سوریه، گسترش تنش اسراییل و ایران به منطقه و جنگ روسیه و اوکراین. ما با حمایت خود از عضویت سوئد در ناتو، به یک موقعیت بسیار مهم دست یافته‌ایم، نباید این را قربانی لابی‌ها کنیم. آخرین وضعیت به شرح زیر است: رئیس جمهور اردوغان دستور لغو این سفر را نداده و هیئت‌های ترکیه و آمریکا در حال بررسی برنامه سفر هستند. وظیفه من این است که هر تحولی را رصد و به اشتراک بگذارم». 

چه کسی دعوت کرده بود؟

عصمت برکان از دیگر تحلیلگران سیاسی ترکیه نوشته است: «تا دیروز می‌گفتند که این جو بایدن بوده که اردوغان را به واشنگتن دعوت کرده است. اما کربی گفت، چنین برنامه‌ای وجود ندارد و هیچ سفر برنامه‌ریزی شده‌ای وجود نداشته است. البته طی 3 سال گذشته، طیب اردوغان حتی یک بار هم به کاخ سفید دعوت نشد. طیب اردوغان قبل از به قدرت رسیدن بایدن، بارها با باراک اوباما و دونالد ترامپ، دیدار کرد. اما به ندرت و فقط در حاشیه سفرهای خارجی توانست بایدن را ببیند». 

برکان در ادامه نوشته است: بعضی رسانه‌ها مدعی شدند که اردوغان از رفتن به واشنگتن و دیدار با بایدن منصرف شده و دلیل آن تصمیم سنای آمریکا برای کمک 26 میلیارد دلاری به اسراییل است. اما عبدالقادر سلوی، نویسنده روزنامه حریت که خبرهای خوشی از محافل حاکم دریافت کرده بود، در 24 آوریل این خبر را تکذیب کرد. ولی در ادامه، کربی آشکارا گفت: چنین چیزی در برنامه نبوده و بنابراین من هیچ نظری در این مورد ندارم. خیلی عجیب است! اول می‌گویند به واشنگتن بیا، بعد می‌گویند چنین دعوتی در کار نبوده است! ماجرا چیست؟ اگر طرف آمریکایی ابتدا رئیس جمهور اردوغان را دعوت کرد و سپس از این دعوت منصرف شد، این یک وضعیت وخیم است. از آنجایی که خود این دعوت قبلاً با مشکلات زیادی همراه بود، تصویب اخیر عضویت سوئد در ناتو این در را باز کرد. اکنون گفته می‌شود که دیدار رئیس جمهور اردوغان با اسماعیل هنیه رهبر حماس باعث لغو این دعوت شده است. هنوز این را هم نمی‌دانیم که آیا رئیس جمهور اردوغان همچنان برای حضور در نشست سران ناتو در 9 تا 11 جولای به آمریکا می‌رود یا نه؟ یاد شعر اورهان ولی افتادم که چنین سروده: دلبر جانان که روزها نمی‌آمد، نیمه شب هم قطعا نخواهد آمد!»

مراد یتکین از دیگر تحلیلگران مشهور ترکیه که سالها در واشنگتن به فعالیت روزنامه نگاری پرداخته، درباره این سفر نوشته است: «موضوع را بررسی کردم. یک مقام ترک که نخواست نامش فاش شود، گفت که این تعویق به درخواست آنکارا به دلیل تغییرات در برنامه رئیس جمهور بوده است. همان منبع در پاسخ به این سوال که آیا این دیدار قبل از حضور اردوغان در نشست ناتو در تاریخ 9 تا 11 ژوئیه در واشنگتن برگزار می‌شود یا نه، چنین پاسخ داد: مطمئن نیستم. اما احتمالاً بعد از آن سفر. این منبع جزئیاتی در مورد تغییر برنامه اردوغان که باعث به تعویق افتادن سفر وی به آمریکا شد، ارائه نکرد».

یتکین در ادامه نوشته است: «جف فلیک سفیر ایالات متحده در آنکارا در پاسخ به سوالی درباره این موضوع در نشست شورای بازرگانی ترکیه و ایالات متحده آمریکا (TAIK) در استانبول در 26 آوریل گفت که مقدمات و برنامه‌ریزی برای این سفر همچنان ادامه دارد، اما بیانیه رسمی بعداً اعلام خواهد شد».

این سفر که تاریخ جدید آن هنوز مشخص نشده، اولین سفر اردوغان به کاخ سفید به دعوت بایدن از زمان روی کار آمدن او خواهد بود. 

چرا سفر اردوغان مهم است؟

اردوغان همواره علاقه وافری به صحبت و دیدار با روسای جمهور آمریکا نشان داده است. او در انتخابات اخیر، آشکارا آرزومند پیروزی ترامپ بود و بارها به اعضای تیم خود گفته بود؛ مسائل و چالش‌های مهم را در دیدار خصوصی با خود ترامپ حل می‌کنم و لازم نیست کسی بر روی این مسائل با وزارت امور خارجه آمریکا و کاخ سفید بحث کند. اما رابطه با جو بایدن هیچگاه تعریفی نداشته است.

گفته می‌شود که جو بایدن در دوران 33 ساله سناتوری خود، همواره با ترکیه زاویه داشته و پس از کودتای سال 2016 میلادی هم، خیلی دیر حاضر شد برای اعلام حمایت و همدلی در مقام معاون اوباما به ترکیه برود. 

اردوغان امیدوار است در دیدار با بایدن، موضوع خرید 40 فروند جنگنده اف 16 را نهایی کند و علاوه بر این در مورد وضعیت پ.ک.ک در سوریه و عراق، با همتای آمریکایی خود بحث کند. از این گذشته، تلاش برای جذب سرمایه گذاران آمریکایی برای تیم اردوغان مهم است. اما شواهد نشان می‌دهد که دست کم در شرایط کنونی، خبری از پویایی و جنب و جوش در روابط ترکیه و آمریکا نیست و ابهام و بلاتکلیفی بر سر این رابطه سایه انداخته است. 

انتهای پیام/